Mom-shaming in de media

Aangezien er steeds meer aandacht komt voor bevallingstrauma’s, zou je verwachten dat er belangstelling is voor positieve ervaringen. Immers daarvan kun je leren ‘hoe dan wel’… Anna Myrte Korteweg, schrijver van Vrije Geboorte en Mijn reis naar binnen, ziet het tegenovergestelde: dat vrouwen het heft in eigen hand nemen, roept enorme weerstand op. ‘De nieuwe generatie moeders is een nieuwe generatie feministes. Ze erkennen het belang van het moederschap in hun eigen leven en dat van hun kinderen.’

Regie bij de moeder
Het lijkt wel een nieuwe trend: het afkraken van moeders in de media.

Denk aan een recent artikel in de Volkskrant, waarin moeders (in dit geval ‘momfluencers’) met een positieve bevalervaring werden afgeschreven als idealistisch en zelfs gevaarlijk omdat ze andere vrouwen zouden aansporen om op hun lichaam te vertrouwen (4-12-2020). Terwijl: als je iets nodig hebt (en als iets helpt) tijdens de bevalling is het wel luisteren naar je lichaam en (daaruit voortvloeiend) erop vertrouwen. In de verhalen over positieve bevalervaringen is er altijd (!) sprake van regie bij de moeder. Zij wordt gesteund door haar omgeving en wordt zo min mogelijk gestoord. Doordat zij zich op haar gemak voelt, kunnen de bevalhormonen optimaal stromen en doet haar lichaam (in een gezonde situatie) vanzelf wat het moet doen, het is er immers voor gemaakt…. Maar dat mag je niet zeggen, want dan behoor je tot een zweverige ‘natuurbeweging’. Nee, niet alle vrouwen zijn geschikt om vaginaal te bevallen (Volkskrant 7-2-2020). Ze moeten zich niet laten inspireren door mooie badbevallingen, want: ‘Het is naïef om te denken dat een standaardbevalling zo gaat’ (Volkskrant, 4-12-2020). Als ze vertellen dat hun bevalling bekrachtigend en in positieve zin levensveranderend was, dan wordt hen verweten dat ze uitdragen dat geboorte maakbaar is. ‘Laat je niet gek maken door vrouwen als Rens Kroes’ kopte de Telegraaf naar aanleiding van haar positieve bevallingsverhaal (4-11-2020). Wat je niet in deze artikelen leest: dat geboortes te veel gemedicaliseerd zijn, dat de ene onnodige ingreep al snel een kakofonie aan ingrepen in gang zet en dat het wetenschappelijk onderbouwd is dat je het verloop van een bevalling positief kunt beïnvloeden door de juiste sfeer en omstandigheden, zoals rust, vriendelijk contact en gedimd licht (het eindeloos bekritiseerde zoutlampje).

Autonomie bij een ziekenhuisbevalling
In een verfrissend opiniestuk vraagt cultureel antropoloog Roanne van Voorst zich  terecht af of we ‘de potentiële negatieve impact van een ziekenhuisbevalling op moeders’ eerlijker kunnen laten meewegen in de beslissingsprocedure rondom een bevalling. ‘Is het niet zaak dat we vrouwen minder angstig maken voor een thuisbevalling, en tegelijkertijd zorgen dat ze meer autonomie en keuzevrijheid ervaren tijdens een ziekenhuisbevalling? Om de bevalervaring voor vrouwen in ons land positiever te maken, is het in elk geval noodzakelijk om vrouwen die zulke complexe vragen publiekelijk durven te stellen, serieus te nemen’ (NRC, 15-2021)

Positieve bevallingsverhalen
Aangezien er steeds meer aandacht komt voor bevallingstrauma’s, zou je verwachten dat er belangstelling is voor positieve ervaringen. Immers daarvan kun je leren ‘hoe dan wel’… Maar alleen deskundigen en niet de moeders zelf worden in de meeste artikelen over geboortezorg aan het woord gelaten. Zo werd Rens Kroes afgekraakt omdat ze haar bevalling op Instagram als magisch beschreef. Er werd echter niet bij verteld dat ze over haar bevalling ook schrijft dat het enorm zwaar was en ze nog nooit in haar leven zo hard heeft gewerkt. 

Heft in eigen hand = weerstand
Het verbaast me dat kranten stukken blijven plaatsen die polarisering in de geboortezorg bevorderen. Het veelbesproken artikel waarin de doula werd neergezet als bemoeizuchtig kruidenvrouwtje, spande de kroon (NRC, 22-9-2020). Van verschillende verloskundigen hoorde ik dat ze voor dit artikel waren benaderd, maar dat hun bijdrage niet welkom was omdat ze te positief over doula’s dachten. Het artikel schetste dus allesbehalve een volledig beeld. 

Dergelijke framing is niet bepaald bevorderend voor de sfeer in de geboortezorg. En niet alleen de zorgverleners maar vooral degenen om wie deze zorg draait – de moeders – zijn hiervan de dupe. Het is net alsof hun beleving niet relevant is. Ook in het stuk over de doula kwamen de hoofdpersonen van het verhaal niet aan het woord. Want waarom kiest een aanstaande moeder voor een doula? Hoe verandert de baringervaring bij voortdurende aanwezigheid van iemand die je steunt en verzorgt? Het is niet toevallig dat het aantal doula’s enorm toeneemt. Vrouwen willen anders (niet meer op traumatiserende wijze) bevallen en nemen het heft in eigen hand. En dat gaat kennelijk met nogal wat weerstand gepaard. 

Er lijkt sprake te zijn van een vanzelfsprekende patriarchale invalshoek waarin de visie van de moeder zelf niet mee lijkt te tellen, ook bij vrouwen zelf. In een ander NRC artikel kraakte een journalist (vrouw) andere vrouwen (in dit geval weer influencers) af die vervulling vinden in het moederschap (9-1-2021). Ze schrijft bijvoorbeeld: ‘Als je vast zit in een klein leven, wil je dat iemand je vertelt dat je bijzonder bent. Een strijder.’ En: ‘Zolang vrouwen met kinderen gestimuleerd worden zichzelf aan de buitenwereld voornamelijk als moeder te presenteren, of zelfs een carrière als influencer uit die identiteit te slepen, zijn ze weerloos. Het moederschap zou dan ook niet langer een middel moeten zijn om je relevantie aan de samenleving te bewijzen.’ De omgekeerde wereld: als moeder bén je extreem relevant voor de samenleving. Er valt niets te bewijzen. 

Eer en respect
De nieuwe generatie moeders is een nieuwe generatie feministes. Zij vechten niet tegen het moederschap, maar omarmen het als een essentieel deel van hun vrouw zijn. Zij zijn geen slachtoffer van hun bevalling en moederschap, maar nemen bewust hun rol in als handelende hoofdpersoon. Ze erkennen het belang van (een goede start van) het moederschap in hun eigen leven en dat van hun kinderen. Ja, ze zijn strijders, helden zelfs. Het moederschap is heel intensief – het vraagt dag en nacht onvoorwaardelijke toewijding – en er valt weinig uiterlijke eer aan te behalen. En het brengt heel veel. Kijk maar naar je eigen kindertijd. De relatie met je moeder is bepalend voor de rest van je leven. En ook voor je eigen leven is het een verrijking. Moeder worden brengt je in aanraking brengt met nieuwe (zijns)kwaliteiten zoals veerkracht, mededogen, geduld en doorzettingsvermogen. Natuurlijk ben je naast moeder nog veel meer, maar dat maakt het moederschap niet iets om op neer te kijken. Juist in deze coronatijd waarin (aanstaande) moeders op de proef worden gesteld, verdienen ze meer dan ooit de eer en het respect dat hen sowieso toekomt.

Dit artikel verscheen ook op kiind.nl