Wat te doen bij een stuitligging?

Wist je dat één onjuist uitgevoerd onderzoek van meer dan twintig jaar geleden ervoor heeft gezorgd dat de natuurlijke stuitbevalling bijna is verdwenen?

In 2000 werden de resultaten van het Term Breech onderzoek gepubliceerd. Uit dit grootschalig opgezette onderzoek bleek dat een vaginale bevalling met teveel risico’s gepaard ging bij een stuitligging en dat via een keizersnede bevallen de veiligste optie zou zijn. Helaas hielden de onderzoekers geen rekening met een aantal belangrijke factoren. Onder andere:

• de moeders die vaginaal bevielen werden vaak begeleid door artsen zonder training in en zonder ervaring met vaginale stuitbevallingen
• de moeders moesten bevallen op een niet bepaald ‘stuitbevallingsvriendelijke’ manier: ze konden niet vrij bewegen maar moesten op hun rug liggen en er was vaak sprake van een inleiding en een ruggenprik
• er werd niet gescreend op baby’s met geboorteafwijkingen of ziekten
• noch op de gezondheid van de moeder
• moeders konden op voorhand niet kiezen op welke manier ze wilden bevallen (vaginaal of via keizersnede)

Ook al rammelde de opzet van het onderzoek aan alle kanten, het kwaad was al geschied. Het ging om een groot onderzoek waarvan de resultaten in een prestigieus medisch tijdschrift werden gepubliceerd. De toon was gezet: de stuitbevalling medicaliseerde en het aantal keizersnedes steeg flink.

Vicieuze cirkel
Een paar jaar later verscheen een nieuwe studie met dezelfde opzet, maar deze keer waren de selectiecriteria strenger, evenals de protocollen tijdens de geboorte. Het belangrijkste verschil was dat de vrouwen van tevoren konden kiezen hoe ze wilden bevallen: via een geplande keizersnede of vaginaal. Als gevolg hiervan waren er geen ernstige complicaties meer in de twee groepen en bleef een stuitbevalling een veilige optie. Jammer genoeg had deze studie, ondanks dat het goed in elkaar zat, niet dezelfde impact en bleef het aantal keizersnedes stijgen (bron: https://www.birthmatters.be/wetenschap/bevallen-van-een-baby-in-stuit/)

Gynaecologen verloren de vaardigheid om een stuitbevalling te begeleiden en nieuwe geboortezorgverleners werden niet langer opgeleid om dit soort bevallingen te ondersteunen. Wat weer zorgde voor meer keizersnedes. Een vicieuze cirkel…

Benen in de beugels of all fours?
Uit nieuw onderzoek blijkt dat bij een stuitligging een bevalling op all fours, oftewel op handen en knieën even veilig is als een keizersnede en voor de moeder zelfs veiliger. Eigenlijk heel logisch: bij een bevalling is het sowieso zeer onverstandig om op je rug te liggen, onder andere omdat je dan minder ruimte hebt in je bekken en de zwaartekracht niet meewerkt. Dus het is des te logischer dat je bij een stuitligging, waarbij het extra nodig is om ruimte te maken een verticale bevalhouding moet aannemen.

Helaas is bij veel ziekenhuizen nog steeds het protocol bij een vaginale stuitbevalling: liggen op je rug, benen in de beugels, een knip zetten en op de buik drukken voor de geboorte van het hoofdje. Zo staat in de patiëntenfolder van het Isala, Zwolle:

‘Bij de geboorte van het hoofd drukt vaak een arts-assistent of verpleegkundige boven uw schaambeen, om ervoor te zorgen dat het hoofd goed door het bekken gaat.

Bij een stuitbevalling maakt men bijna altijd een dwarsbed: het voeteneinde van het verlosbed wordt weggehaald en u plaatst uw benen in beensteunen (net als bij inwendig onderzoek op een gynaecologische stoel). De verloskundig zorgverlener kan dan tussen uw benen staan om te helpen bij de geboorte.’

Het kan anders!
Ook al is nu algemeen bekend dat de rugligging zeer ongunstig is bij een stuitbevalling, toch is het in veel ziekenhuizen nog de norm. Bevallen op handen en knieën zou veel meer gefaciliteerd moeten worden, schrijft ook het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde:

Het aantal vaginale stuitbevallingen is de laatste decennia fors afgenomen doordat een geplande keizersnede voor de indicatie ‘stuitligging’ betere perinatale uitkomsten geeft. Een keizersnede gaat echter gepaard met een risico op maternale complicaties en grotere risico’s voor moeder en kind in de eventuele toekomstige zwangerschappen. Er is een alternatief voor de geplande keizersnede: de vaginale stuitbevalling op handen en knieën.

Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde

In de Brusselse ‘stuitkliniek’ Erasme krijgen aanstaande ouders de keuze tussen een keizersnede en vaginale bevalling. Bij een vaginale bevalling worden vrouwen aangemoedigd om tijdens de bevalling in beweging te blijven en om tijdens het persen regelmatig van houding te veranderen. Al tijdens de zwangerschap wordt er samen met de vroedvrouwen geoefend in het aannemen van deze bevallingshoudingen. En tijdens de bevalling wordt er niet standaard een knip gezet.

De resultaten van de stuitkliniek liegen er niet om: 40% kiezen voor een keizersnede en 60% een vaginale bevalling. Van deze laatste groep bevalt 80% daadwerkelijk vaginaal. Wat een verschil met het standaard slagingspercentage van 50%! Goede begeleiding maakt dus echt het verschil.

Wat te doen bij een stuitligging?
Wat te doen als je baby’tje in stuit ligt en een versiepoging niet lukt en je niet kiest voor een keizersnede? Realiseer je dat bij een stuitligging het ene ziekenhuis veel meer pro keizersnede is dan het andere. Zo wil een aantal ziekenhuizen zelfs geen vaginale stuitbevallingen begeleiden omdat ze daar geen ervaring mee hebben. Stel dus vragen en blijf doorvragen als een keizersnede meteen al wordt geadviseerd.

Staat een ziekenhuis wel open voor een vaginale stuitbevalling? Onderzoek dan hoe ze stuitbevallingen begeleiden en vraag naar een zorgverlener die is opgeleid in het begeleiden van een stuitbevalling in all fours. Dit is immers de veiligste en minst belastende manier om vaginaal te bevallen van je stuitbaby.

Tot slot is het niet verplicht om in het ziekenhuis te bevallen van je baby in stuit. Je kunt ook op zoek gaan naar een verloskundige die je thuis wil begeleiden met deze zorgvraag buiten de richtlijn (zie ook dit mooie vrije geboorteverhaal). En: Ook al is het niet gebruikelijk, ook poliklinisch bevallen met eigen verloskundige is een mogelijkheid. Ga in gesprek met je zorgverleners. Spreek je wensen uit en stel vragen. In overleg blijkt er vaak veel meer mogelijk te zijn dan je in eerste instantie zou denken. Het is ten slotte jouw bevalling…

Tip: meer info over de stuitbevalling, zie deze informatieve blog van birth matters

In deze ziekenhuizen worden stuitbevallingen in all fours begeleid en gestimuleerd (aanvullingen welkom)
Geef ook als je in een van deze ziekenhuizen bevalt duidelijk aan dat je wilt worden begeleid door een gynaecoloog getraind in het begeleiden van stuitbevallingen in all fours

Amsterdam – OLVG West en Oost (dit zijn echt de pioniers qua fysiologische stuitbevallingen)
Beverwijk – Rode Kruis Ziekenhuis
Deventer – Deventer Ziekenhuis
Groningen – UMCG
Harderwijk – St Jansdal
Leiden – LUMC
Rotterdam – Ikazia
Utrecht – Diakonessehuis
Weert – Sint Jans Gasthuis